Rekultywacja Jeziora Gołdap

Przygotowanie projektu rekultywacji Jeziora Gołdap rozpoczęto już w 2007 roku. Zaplanowano wówczas wspólnie z zespołem profesora Tomasza Heese z Politechniki Koszalińskiej szereg działań w Gminie Gołdap, w celu przywrócenia walorów rekreacyjnych jeziora. Przyczyny złej jakości wody wynikały z charakteru gospodarki rolnej w zlewni rzeki Jarki, gospodarki wodno-ściekowej w całej Gminie oraz zalegania substancji odżywczych w osadach na dnie jeziora zgromadzonych w minionych latach.

Przez lata, zarówno badania prowadzone przez Politechnikę Koszalińską jak i Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska z Olsztyna (Oddział Giżycko), wskazywały na zły stan ekologiczny akwenu. W okresie letnim przy dnie notowano niedobór tlenu oraz występowanie trującego siarkowodoru. Także w okresie zimowym pod lodem dochodziło do podobnych zdarzeń. Te groźne dla funkcjonowania jeziora zjawiska dodatkowo przyspieszały eutrofizację. Przyczyniło się to do ograniczeń w zagospodarowaniu rekreacyjnym jeziora, co okazało się niezwykle uciążliwe ze względu na uzdrowiskowy charakter miasta Gołdap.

Pomimo licznych inwestycji zrealizowanych przez Gminę służących ochronie środowiska, stan jeziora był w dalszym ciągu zależny od zasilania jeziora substancjami odżywczymi pochodzącymi z dna zbiornika. Określane jest to mianem zasilania wewnętrznego, które powoduje dodatkowe użyźnienie jeziora, czego przejawem były silne zakwity sinic

Zakwity sinic przy pomoście na plaży ośrodka "Leśny Zakątek" (w czerwcu 2017 roku przed aplikacją glinki)

W technologiach ochrony jezior znane są różne metody eliminacji lub ograniczenia tego zjawiska. W oparciu o testy wykonane na wodzie z jeziora, zaproponowano metodę pokrycia osadów warstwą glinki bentonitowej, wzbogaconej pierwiastkiem ziem rzadkich - lantanem. Pierwiastek ten posiada szereg cech, które okazują się niezwykle ważnymi dla rekultywacji jezior. Łączy się trwale z fosforem, pierwiastkiem odpowiedzialnym za silne zmętnienie wody powodowane masowym rozwijaniem się mikroskopijnych roślin zwanych glonami i bakteriami, do których zaliczamy groźne dla naszego zdrowia sinice.

Starania o pozyskanie środków finansowych na rekultywację jeziora i uzyskanie stosownych pozwoleń administracyjnych zakończyło się sukcesem w 2017 roku. Zakupiony preparat o nazwie Phoslock®, aplikowano w postaci zawiesiny bezpośrednio na powierzchnię wody. Wykorzystano w tym celu specjalnie przystosowaną łódź transportową

Aplikacja wiosenna preparatu na powierzchnię wody 2018 roku - widoczne szare zmętnienie wody powodowane mieszaniem się glinki bentonitowej wzbogaconej lantanem

Rozprowadzono w ten sposób ogółem 300 ton preparatu. Aplikacja przeprowadzona została w dwóch etapach - pierwszy jesienią 2017 roku, drugi na wiosnę 2018. Preparat jest bezpieczny dla bytujących w ekosystemie jeziora zwierząt i roślin. Zawiesina utworzona w trakcie aplikacji opadała na dno, tworząc cienką warstwę izolującą. Chroni ona przed wydostawaniem się do wód nadosadowych niebezpiecznych związków fosforu, odpowiedzialnych za nadmierną eutrofizację. Zastosowana technologia poprawia warunki bytowania ichtiofauny, warunki tlenowe i wpływa na ograniczenie zakwitów glonów, w tym masowych pojawień sinic. Potwierdza to właśnie kończący się sezon letni – pierwszy raz od wielu lat nie stwierdzono w jeziorze Gołdap zakwitu sinic.

W trakcie prowadzonego monitoringu zabiegu rekultywacji wykonano szereg badań właściwości wody i organizmów zasiedlających jezioro. Badania takie wykonano przed aplikacją preparatu, pomiędzy dawkami jesienną i wiosenną oraz latem, po zabiegu. Pozytywne rezultaty zaobserwowano już po pierwszej aplikacji. W całym słupie wody od powierzchni do dna tlen występował w ilościach od 6 do 8 mg/l. Ilości te są wystarczające dla żyjących pod lodem ryb i innych organizmów, a także uniemożliwiają przedostawanie się fosforu z osadów do wody. Wiosną przezroczystość wody wzrosła do prawie 2 metrów, dzięki czemu dno zostało zasiedlone przez różne gatunki roślin podwodnych. Pobudzone zostały w ten sposób zależności konkurencyjne w świecie roślin, dzięki czemu zredukowana została liczebność sinic, które dominowały w roku 2017

Rok później w czerwcu 2018 roku widok na plażę przy pomoście ośrodka "Leśny Zakątek"